Terapia afirmująca
Terapia afirmująca głos (i zachowania komunikacyjne) to taka, której celem jest wyleczenie dysforii głosu i/lub komunikacji. Skierowana jest do wszystkich osób, które odczuwają ten rodzaj dysforii płciowej i chciałyby zmienić brzmienie swojego głosu lub sposób komunikowania się z innymi (to, jakich używają gestów, jak pracują ich mięśnie mimiczne, jakim językiem mówią itd.). Najczęstszymi kierunkami pracy są feminizacja oraz maskulinizacja głosu i mowy, przy czym w żadnym razie nie chodzi o wypracowanie „normy” czy „wzorca” mowy kobiecej lub męskiej, bo czegoś takiego po prostu nie ma.

Terapia dysforii głosu będzie miała dla każdej osoby w niej uczestniczącej inny przebieg, ponieważ cele szczegółowe są zawsze dostosowywane do oczekiwań danej osoby oraz do jej warunków anatomiczno-fizjologicznych, psychologicznych i społecznych. Efektem terapii afirmującej ma być taka zmiana brzmienia głosu i strategii komunikacyjnych, która pozwoli w największym możliwym stopniu dostosować je do tożsamości płciowej osoby uczestniczącej w terapii oraz do pożądanej przez nią ekspresji płci.

Zdarza się, że terapia afirmująca głos musi być poprzedzona rehabilitacją głosu (patrz niżej), ponieważ aby móc bezpiecznie ingerować w proces tworzenia głosu, wszystkie struktury odpowiedzialne za ten proces muszą funkcjonować prawidłowo. Inaczej mówiąc, jeśli głos choruje, najpierw trzeba go wyleczyć, aby móc go dopasowywać do swoich oczekiwań. W przeciwnym razie można narazić się na poważniejsze problemy głosowe.

Rehabilitacja zaburzeń i dysfunkcji głosu
Rehabilitacja głosu skierowana jest do osób, których głos nie funkcjonuje prawidłowo. Zaburzenia głosu, inaczej dysfonie, mogą objawiać się w różny sposób, jednak prawie zawsze będzie to mniej lub bardziej wyraźna zmiana dotychczasowego brzmienia głosu lub odczuć towarzyszących jego tworzeniu (czyli fonacji). Czasami jednak proces powstawania zaburzenia trwa na tyle długo, że możemy wcale nie zauważyć, by coś w naszym głosie się zmieniło.

Podstawowe objawy dysfonii, mogące występować pojedynczo lub jednocześnie, to na przykład:

• chrypka utrzymująca się dłużej niż 2 tygodnie;
• uczucie braku powietrza podczas mówienia;
• zanikanie głosu, łamanie się głosu, niestabilność wysokości i/lub głośności;
• szybkie męczenie się głosu;
• nieprzyjemne odczucia w okolicy gardła i krtani towarzyszące mówieniu – ból, pieczenie, uczucie ciała obcego, przeszkody w gardle;
• konieczność częstego odchrząkiwania, uczucie zalegania gęstej wydzieliny;
• zasychanie w gardle;
• niemożność wydobycia głosu, bezgłos.

Terapia głosu i komunikacji lub konsultacja logopedyczna może być pomocna także dla tych osób, które między innymi:

• nie mogą liczyć na zmianę brzmienia głosu wywołaną terapią hormonalną (m.in. osoby transkobiece oraz te transmęskie, które nie podejmują terapii androgenowej);
• są w trakcie terapii testosteronem i czują, że mutacja głosu nie przebiega prawidłowo;
• przeszły już mutację, ale ich głos wciąż nie odpowiada ich oczekiwaniom;
• zawodowo posługują się głosem;
• nie są zadowolone z brzmienia swojego głosu lub tego, w jaki sposób się komunikują, co powoduje u nich dyskomfort, obniżenie nastroju, utrudnia nawiązywanie relacji;
• wstydzą się tego, jak mówią;
• chciałyby poprawić walory swojego głosu lub mowy.

Tworzenie głosu wymaga współpracy ze sobą różnych struktur i procesów – oddychania, fonacji (drgania fałdów głosowych w krtani) oraz przestrzeni rezonacyjnych. Terapia głosu ma na celu usprawnienie wszystkich tych elementów biorących udział w tworzeniu głosu, które nie działają sprawnie, lub których pracę można zmodyfikować, aby uzyskać preferowane brzmienie.

Spotkania terapeutyczne rozpoczyna diagnoza możliwości i oczekiwań osoby zgłaszającej się do terapeutki_ty. Na początku pracujemy nad prawidłowym oddechem (jeśli jest to konieczne), uczymy się jak dbać o głos, dowiadujemy się jak funkcjonuje narząd głosu oraz z czym i nad czym możemy pracować. Wspólnie ustalamy realne cele terapii, tak, aby w jak największym stopniu przybliżyć się do oczekiwań osoby przychodzącej na terapię.

Na tworzenie głosu i mówienie wpływa bardzo wiele czynników, dlatego też terapia powinna przebiegać wielotorowo, uwzględniając wszystkie istotne elementy – choć niektóre z nich mogą się wydać dość odległe od czynności mówienia. Rehabilitacja głosu odbywa się przez ćwiczenia oddechu, ćwiczenia pozwalające zredukować nadmierne napięcie mięśni lub zwiększyć ich napięcie (w zależności od potrzeb), ćwiczenia relaksacyjne, czasami ćwiczenia słuchowe lub ruchowe. Pracujemy nad prawidłowym i pełnym rezonansem, wykonujemy ćwiczenia fonacyjne (wydajemy dźwięki).

Terapia afirmująca często zaczyna się od podobnych ćwiczeń – tu także musimy wypracować prawidłowy oddech, który jest bazą do dalszej pracy nad głosem, a także koordynację oddechu i fonacji oraz dobrą pracę mięśni uczestniczących w tworzeniu głosu. Zajmujemy się poszerzaniem skali głosu zgodnie z potrzebami danej osoby, pracujemy nad świadomością głosu, uczynniamy odpowiednie rezonatory lub modyfikujemy ich udział. Jeśli osoba czuje potrzebę wprowadzenia zmian także w innych obszarach komunikacji, pracujemy np. nad mimiką, gestykulacją, stylem mówienia i używanym językiem, oraz wszystkimi innymi elementami, które nie są zgodne z jej tożsamością i pożądaną ekspresją płciową.

Podczas wykonywania ćwiczeń trzeba być ubranym wygodnie – w taki strój, który pozwoli wykonywać nieskrępowane ruchy i nie będzie uciskał żeber ani mięśni brzucha (dobrze byłoby, gdyby osoby noszące binder, w miarę możliwości, na czas zajęć lub ćwiczeń własnych zmieniały go na luźniejszą bieliznę).

Terapia głosu i/lub komunikacji może trwać od kilku do kilkudziesięciu spotkań (nawet do kilkunastu miesięcy), odbywających się w regularnych odstępach czasu, np. co tydzień. Dodatkowym elementem terapii, przyspieszającym jej przebieg, jest praca własna osoby w niej uczestniczącej, czyli wykonywanie między spotkaniami ćwiczeń zleconych przez terapeutkę_tę.

Spotkania terapeutyczne rozpoczyna diagnoza możliwości i oczekiwań osoby zgłaszającej się do terapeutki_ty. Na początku pracujemy nad prawidłowym oddechem (jeśli jest to konieczne), uczymy się jak dbać o głos, dowiadujemy się jak funkcjonuje narząd głosu oraz z czym i nad czym możemy pracować. Wspólnie ustalamy realne cele terapii, tak, aby w jak największym stopniu przybliżyć się do oczekiwań osoby przychodzącej na terapię.

Rehabilitację głosu może prowadzić osoba, która ukończyła wyższe studia logopedyczne lub swoją edukację w pokrewnej dziedzinie uzupełniła o studia podyplomowe z rehabilitacji zaburzeń głosu lub emisji i rehabilitacji głosu.

Terapią afirmującą głos i komunikację może zajmować się osoba o wyżej opisanym wykształceniu, ale także taka, która kształciła się w kierunku emisji artystycznej (wokalnej lub aktorskiej). Warunkiem dobrego przygotowania do prowadzenia tego rodzaju działań jest uzyskanie wiedzy w zakresie potrzeb osób różnorodnych płciowo oraz specyfiki pracy z osobą doświadczającą dysforii głosu, której to wiedzy, jak dotąd, nie zapewnia edukacja instytucjonalna.